Leende 2007
Shire paard voor de ploeg
Peer vd Boomen uit Leenderstrijp is nog een van de weinigen die zijn grond (hobbymatig) volledig bewerkt met zijn paard, zonder gebruikmaking van motorisch aangedreven werktuigen.
Het paard is een “Shire”, 11 jaar oud, en door hemzelf afgericht.
De ploeg is van het merk Imants, een ploegenfabrikant uit Reusel: type 24 serienr: 1602.
Moderne ploeg van het merk “Lemken”, ervoor staat een tractor: Fendt Favorit 511 C
Het paardenras: Shire
De Shire is een van de oudste trekpaardenrassen van Engeland en staat bekend als het grootste paardenras ter wereld.
Een stokmaat van soms ruim 1.95 m. en een gewicht van 1100 kilo is voor een forse hengst of ruin niet bijzonder.
De Shire is gefokt voor dagelijkse zware arbeid op het land. Door de mechanisatie in de landbouw is de Shire bijna uitgestorven, maar een groep enthousiastelingen heeft het ras kunnen behouden.
De Shire behoort tot de koudbloeden. De kleuren licht- en donkerbruin komen het meest voor, en er zijn vrijwel altijd witte aftekeningen merkbaar. Zwarte Shires en Shireschimmels zijn zeer zeldzaam. Qua karakter is de Shire een rustig, vriendelijk en toch leergierig.
De Shire is zelfs zo vriendelijk dat het met veel gemak aan een kind kan worden toevertrouwd. Een Shire is ook zeer levendig en actief, met veel en gemakkelijk aanpassend uithoudingsvermogen. De Shire heeft een droog hoofd, vriendelijk oog, breed voorhoofd en lange oren.
Hij heeft een lange, gebogen hals die goed geplaatst is op z’n sterke, schuine schouder met diep front. Hij heeft een brede rug met sterke lenden, de achterhand is gespierd en hij heeft een afhangend, rond kruis.
Hij heeft ook uitstekende, lange benen, wat opvalt bij zo een zwaar paard. Verder heeft hij een goed skelet.
De beharing is overvloedig, fijn en zijdeachtig. Zijn populariteit heeft hij te danken aan zijn functie als brouwerspaard, gespannen voor de monumentale bierbrouwerwagens. Maar ook in de Showring trekt de Shire veel aandacht. Het is een ras dat zuiver fokt, en dat zeer prettig is om mee te werken, want zijn kracht, al moet het nog maar zelden, is overal welkom: hij is immers in staat 5 ton te trekken.
De gras- en weidestreken van Midden-Engeland werden in het Engels “Shires” genoemd. Op deze plaatsen lieten de mensen uit de streek vaak deze paarden grazen. Om deze eenvoudige reden werd de naam “Shire” ook de naam voor een geliefd paard.
Het werktuig: De ploeg
Werking ploeg:
In zijn oervorm was een ploeg alleen maar een werktuig waarmee de grond opengekrabd kon worden, zodat men het zaad erin kon deponeren.
Maar al sinds de Romeinse tijd gebruikt men een ploeg die de bodem keert. Na de oogst moet namelijk niet alleen de vast gereden bovenlaag losgemaakt worden; het is vooral van belang dat probleemkruiden, meststoffen en resten van het geoogste gewas ondergewerkt worden.
Om de bovenste twee decimeter van de grond te keren zijn er verschillende typen ploegen, die toch allemaal uit dezelfde basisonderdelen zijn opgebouwd. Aan een boom zijn bevestigd het kouter en de schaar (het ploegijzer), met daaraan de rister. De om te werken ‘voor’ wordt verticaal losgesneden door de kouter. Door de ploegschaar wordt deze ‘grondbalk’ aan de onderkant losgemaakt en iets omhoog gebracht; hij glijdt dan langs het schroefvormige rister en wordt daardoor gekanteld en opzij geworpen tegen de eerder geploegde ‘voor’.
De meeste ploegen kunnen op een of andere manier opgekeerd worden, zodat de grond zowel linksom als rechtsom kunnen omwerken; daarmee kan dus zowel met de heen- als met de teruggaande beweging langs dezelfde voor geploegd worden.
Ploegen voor paardentractie waren voorzien van een of twee scharen.
Moderne trekkerploegen hebben vaak een veel groter aantal scharen.
Fabrikant ploeg:
Gebruikte ploeg: Merk Imants van de ploegenfabriek uit Reusel: type 24 serienr: 1602
Dit landbouwmechanisatie bedrijf uit Reusel bestaat nog steeds.
Historie: Imants ploegenfabriek Reusel:
Het begin
De grondlegger van imants was de dorpssmid van Reusel, die reeds in 1885 begon met de vervaardiging van handgereedschappen voor de boeren en burgers in de omgeving. Spoedig werden ook paardenploegen gemaakt, die door de hoge kwaliteit de dorpssmid een goede reputatie verschaften.
De zestiger jaren
De mechanisatie van de landbouw ging met rasse schreden vooruit en de trekkerploeg deed na de oorlog zijn intrede. Vreemd genoeg ontwikkelde Imants geen eigen trekkerploeg, maar ging men onderdelen toeleveren aan andere ploegenfabrikanten. In de zestiger jaren werd de eerste spitmachine gebouwd. Pas na de uitvinding van de aangedreven harkrol, die de gespitte grond verkruimelde en zaaiklaar legde, kwam de verkoop van spitmachines goed op gang. Voor bijna elk soort trekker of bodemgesteldheid is tegenwoordig een geschikte spitmachine beschikbaar.
De tachtiger jaren
In de jaren 80, kwam ook de groenvoorziening als afzetgebied voor machines in beeld. Veegmachines, verticuteerders, diepbeluchters, aandrukrollen, prikrollen werden gebouwd. Begin 90-er jaren werden verschillende machines voor de aspergeteelt op de markt gebracht, zodat een breed assortiment ontstond. Imants werd zo in verschillende segmenten van land- en tuinbouw een begrip.
De aanspanning van het paard
Een paardentuig voor het trekken van een ploeg of ander landbouwwerktuig met paard kan onder andere bestaan uit:
Gareel of haam: is in het het halsstuk wat over het paard hangt. Meestal wordt een gareel uitgevoerd in leer,
als het van hout is noemt met het een haam.
Borsttuig, hiermee trekt het paard de kar het borsttuig zit met lange strengen verbonden die weer aan de evenaar zitten, (zie evenaar).
Hoofdstel, bestaande uit bit, neusriem, bakstuk, keelriem, frontriem, lepel, oogkleppen en windveren.
Leidsels, lange teugels van touw, die verbonden zijn met het bit.
Binnensingel: Een brede band onder de buik van het paard, die verbonden is met het gareel.
De evenaar, dat is een kantelbare staaf waar de kettingen die de ploeg trekken aan vast zitten, deze evenaar gaat in de bochten mee zodat de ploeg altijd evenredig wordt getrokken. de evenaar is via kettingen verbonden met het gareel.
Bron: o.a.
-Landelijk Nederland; Encyclopedie van natuur en landleven,1983
www.nshs website van de Nederlandse Shire Horse Society
www.imants website van de ploegenfabriek uit Reusel
www.wikipedia
www.haflingergek/Mennen